Chronische vermoeidheid, wat is het en hoe ga je ermee om?

Iedereen voelt zich wel eens moe, niet? We hebben dan ook een druk leven en niet altijd voldoende tijd om aan onze dagelijkse uurtjes welverdiende slaap te komen. Slaap is nochtans de enige manier om de dag nadien terug energiek en fit aan een nieuwe dag te kunnen beginnen. Helaas is het voor ongeveer 2% van de Nederlandse bevolking zo dat die vermoeidheid blijft hangen en dat slaap geen oplossing lijkt te bieden. Houdt de vermoeidheid, ondanks voldoende slaap, langer dan 6 maanden aan, dan kan er sprake zijn van chronische vermoeidheid en is verder onderzoek aan de orde.

Wat is chronische vermoeidheid?

Patiënten die lijden aan chronische vermoeidheid hebben gedurende een periode van minstens 6 maanden een continu vermoeid gevoel zonder dat daar een aanwijsbare reden voor is. Al van bij het opstaan voelt men zich moe en dat gevoel blijft de hele dag aanhouden, dag na dag, week na week, maand na maand. Wat vroeger normale dagelijkse bezigheden waren, worden plots een hele opgave en kunnen soms zelfs helemaal niet meer uitgevoerd worden.

Het stellen van de diagnose is niet zo eenvoudig omdat er geen test of onderzoek bestaat dat chronische vermoeidheid kan aantonen. Men moet eigenlijk andere fysieke of psychische aandoeningen uitsluiten om zo tot de diagnose te komen. Ook een oorzaak kan niet onmiddellijk aangeduid worden, behalve in bepaalde gevallen waar er sprake is van een slecht werkende bijnier of een traag werkende schildklier? Je kan je dus wel voorstellen dat het enige tijd in beslag neemt tot artsen effectief overgaan tot het stellen van de diagnose chronische vermoeidheid.

Welke symptomen kan je ervaren?

Zoals al aangegeven ervaren patiënten hoofdzakelijk een permanent vermoeid gevoel zonder dat hier een aanwijsbare reden voor is en zelfs na voldoende slaap. Dit zorgt er natuurlijk voor dat het dagelijks leven en functioneren zwaar onder druk komt te staan en dat het onderhouden van sociale contacten een hele opgave wordt. Andere symptomen die door patiënten vaak aangehaald worden zijn concentratie- en geheugenproblemen, hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn en pijnlijke of gezwollen klieren. Als je het lijstje even doorneemt, merk je al snel dat chronische vermoeidheid gepaard gaat met een veelheid aan klachten en dat het voor de patiënt erg uitputtend is. Wie denkt hieraan te lijden, doet er dan ook goed aan zo snel als mogelijk een arts te raadplegen.

Kan het behandeld worden?

In principe kan je stellen dat er geen behandeling bestaat die chronische vermoeidheid kan genezen. Dit wil echter niet zeggen dat er geen mogelijkheden zijn om beter met de klachten te leren omgaan zoals bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie. Bij deze vorm van therapie leer je dat je gedachten een grote invloed uitoefenen op hoe je je voelt en gedraagt. Door je gedachten te veranderen, bijvoorbeeld door een positievere instelling, kan je voor een stuk bepalen hoe je je voelt. De klachten gaan hiermee niet over, maar je leert er beter en anders mee omgaan en ze in een juist perspectief te zien.

Een andere mogelijkheid is het volgen van ergotherapie waarbij je leert hoe je de energie die je hebt beter kunt verdelen en leer je om de grenzen van je kunnen aan te geven. Fysiotherapie tenslotte heeft als doel je beweeglijkheid en conditie zoveel als mogelijk op peil te houden.

Welke vorm van therapie, begeleiding of behandeling uiteindelijk gekozen wordt, hangt af van patiënt tot patiënt. Doel is steeds om de patiënt zich beter te laten voelen en dat kan pas als de patiënt zelf geloof heeft in de begeleiding en er zich goed bij voelt. Wat voor de ene zal werken, zal dat voor de andere net niet doen. Uitzoeken wat het beste werkt, is hier de beste raad die kan gegeven worden.

Hoe kan je er zelf mee omgaan?

In de eerste plaats is het belangrijk dat je zelf je grenzen leert kennen en die ook respecteert. Luisteren naar je lichaam, het wordt vaak als goede raad gegeven, maar helaas wordt het door weinig mensen opgevolgd. We hebben nog steeds al te vaak het gevoel dat we moeten presteren en blijven doorgaan, ook als lichaam en geest aangeven dat de grens van het kunnen bereikt is. Zeker voor mensen die lijden aan chronische vermoeidheid is tijdig een pauze inlassen de beste raad om niet helemaal uitgeput te raken met alle gevolgen van dien.

Misschien ervaar je een gevoel van schaamte of onzekerheid over de aanhoudende en slopende vermoeidheid, maar dat is nergens voor nodig. Open en eerlijk communiceren met je omgeving, zowel privé als professioneel, is een goed idee om misverstanden te voorkomen. Als de mensen rondom je weten wat er aan de hand is, kunnen ze er ook begrip voor opbrengen en er actief rekening mee houden. In je privésfeer kunnen mensen het beter plaatsen als je bijvoorbeeld eens dat uitstapje laat voor wat het is en op het werk kunnen je leidinggevenden er rekening mee houden bij het opmaken van de werkschema’s.

Niet iedere vorm van chronische vermoeidheid zal helaas nog een normaal werkleven toelaten, eenvoudig omdat het te belastend is en er niet voldoende energie voorhanden is om efficiënt te kunnen functioneren. Een gesprek met de bedrijfsarts is een goede stap in de richting van een oplossing, hetzij in het al dan niet tijdelijk stoppen met werken, het veranderen van functie of het uitvoeren van aangepast werk.

Chronische vermoeidheid is nog steeds een erg onderschatte aandoening, toch legt het een heuse druk op iedere patiënt en is het niet makkelijk om de beste manier te vinden om ermee om te gaan. Omdat er nog te weinig over geweten is en een objectieve diagnose niet kan gesteld worden, bevindt de ziekte zich nog te vaak in de taboesfeer en dat is jammer. Mensen met chronische vermoeidheid verdienen begrip en respect en dat zal hen ook helpen om er op de best mogelijke manier en binnen de grenzen van het mogelijke mee om te gaan.